Odleżyny to rany pojawiające się na skórze wskutek długotrwałego ucisku lub tarcia. Odleżyny są przechodzącymi w owrzodzenie ogniskami martwicy, łatwo ulegającymi wtórnemu zakażeniu, obejmującymi skórę, mięśnie a nawet kości. Zazwyczaj powstają u osób obłożnie chorych, niekiedy nieprzytomnych, trwale unieruchomionych w jednej pozycji w łóżku, najczęściej w okolicach kości krzyżowej, a także na pośladkach, piętach, kostkach, łopatkach, łokciach, potylicy – wszędzie tam, gdzie leżące ciało styka się z podłożem. Przyczyną powstawania odleżyn jest jednoczesne działanie trzech czynników:
- ciśnienie proste – długotrwały, jednostajny ucisk na tkanki miękkie ciała, wywoływany przez kości oraz podłoże (najczęściej łóżko), ograniczający przepływ krwi i tym samym powodujący niedokrwienie, niedotlenienie i niedożywienie tkanek;
- boczne siły ścinające – działają, gdy pacjent zsuwa się z łóżka, jednak jego skóra nieruchomo przylega do podłoża. Sytuacja tego typu ma miejsce, gdy osoba chora leży na wznak z głową uniesioną pod kątem minimum 30 stopni;
- tarcie – siła powodująca opór na linii ciało-ubranie, w sposób mechaniczny uszkadzająca skórę.
Leczenie odleżyn polega przede wszystkich na zapobieganiu ich powstawania, czyli profilaktyce, a rodzaj leczenia zależy od stopnia zaawansowania zmian.
Należy mieć świadomość, że rozwój odleżyn może przebiegać błyskawicznie. Jeśli nie podejmiemy działań profilaktycznych, to w ciągu 2-3 dni przybywania pacjenta w pozycji leżącej może okazać się że mamy już do czynienia z odleżynami.